Ο
μέτοικος και η συμμετρία
Μυθιστόρημα
Τεύκρος Μιχαηλίδης
Πόλις, 2012, 296 σελ.
"Ο μέτοικος και η συμμετρία" θα μας
ταξιδέψει από το Αντάπαζαρ της Μικρασίας στην Ιταλία του μεσοπολέμου, στην
Ισπανία του Εμφυλίου και, τέλος, στη Γαλλία της Κατοχής και της Αντίστασης. Ο
κεντρικός του ήρωας θα γνωριστεί με σημαντικές προσωπικότητες του εικοστού
αιώνα, όπως ο χαράκτης Έσερ και ο μαθηματικός Αλεξάντρ Γκρόθεντικ, με τους
οποίους μοιράζεται το πάθος για τη συμμετρία, την οποία ο καθένας τους
αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο. Θα γνωρίσει από κοντά και θα διαβάσει με
κριτική ματιά το κίνημα των Μπουρμπακί, το σημαντικότερο ίσως μαθηματικό ρεύμα
του καιρού μας, και σίγουρα αυτό που άσκησε τη μεγαλύτερη επίδραση. Θα
χρησιμοποιήσει τον μαθηματικό ορθολογισμό ως εργαλείο ανάλυσης ιστορικών
γεγονότων, πολιτιστικών ρευμάτων, αλλά και φαινομένων της καθημερινότητας.
Στο νέο μυθιστόρημα του Τεύκρου Μιχαηλίδη, οι μυθοπλαστικοί χαρακτήρες και τα ιστορικά πρόσωπα συναντιούνται και αλληλεπιδρούν, χτίζοντας μια ιστορία που θα μπορούσε να διαβαστεί και ως ένα χρονικό του εικοστού αιώνα.
Στο νέο μυθιστόρημα του Τεύκρου Μιχαηλίδη, οι μυθοπλαστικοί χαρακτήρες και τα ιστορικά πρόσωπα συναντιούνται και αλληλεπιδρούν, χτίζοντας μια ιστορία που θα μπορούσε να διαβαστεί και ως ένα χρονικό του εικοστού αιώνα.
1 σχόλιο:
Ο μέτοικος και η συμμετρία
Το βιβλίο με ενθουσίασε κυριολεκτικά, το θέμα, ο τρόπος που το χειρίζεται, ο διάχυτος λυρισμός και η αναφορά σε στοιχεία που συνθέτουν και τη δική μου και οικογενειακή μου ιστορία με συγκίνησαν. Χωρίς να παραλείψω να αναφερθώ στα αγαπημένα μαθηματικά αλλά και στα εικαστικά, στη γενέτειρα Σαλονίκη, στο λατρευτό Παρίσι, στη νομοτελειακή διαφθορά που συνοδεύει κάθε εξουσία και στις προοδευτικές πολιτικές θεωρίες και κινήματα που συγκλόνισαν τον εικοστό αιώνα.
Θα το συνιστούσα ανεπιφύλακτα, σε όποιον του αρέσει έστω και μόνο ένα από τα παραπάνω στοιχεία.
Στη συνέχεια παραθέτω αυτούσια μια πολύ ωραία περιγραφή / κριτική που βρήκα στο Διαδίκτυο.
«Το νήμα της ιστορίας κρατά ο μέτοικος, ένας ξεριζωμένος Ίωνας (Γιουνάν), που από την τρυφερή του ηλικία γνώρισε την αγριότητα, τον πόνο και την ερημιά. Όμως ο ήρωάς του διαθέτει ένα σπάνιο χάρισμα: διαθέτει μαθηματικό νου ο οποίος από τα μικράτα του τον οδηγεί σε μια «μονομανία», την αγάπη του για τη συμμετρία.
Έτσι η διαρκής αναζήτηση μιας μόνιμης εστίας καθώς και η εμβάθυνση στην έννοια της συμμετρίας αποτελούν τους δυο πόλους της μυθοπλασίας. Όμως μια μυθοπλασία σπάνια αποτελεί αποκλειστικό γέννημα της φαντασίας.
Ο Τεύκρος Μιχαηλίδης με μεγάλη υπομονή κέντησε τη μυθοπλασία του με πολλά πλουμίδια: με ατράνταχτα ιστορικά στοιχεία, με λαμπρές μορφές του εικοστού αιώνα αλλά και με προσωπικά βιώματα από την εποχή των σπουδών του στο Παρίσι.
Όπως και στα προηγούμενα μυθιστορήματά του (Πυθαγόρεια Εγκλήματα, Αχμές ο γιος του φεγγαριού, Τα τέσσερα χρώματα του καλοκαιριού) έτσι και σε αυτό, τα μαθηματικά κατέχουν πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώ δίπλα τους η ιστορία και οι ιστορίες συμμετέχουν κρατώντας το πέπλο από τη μυσταγωγία τους.
Ο σχεδόν αυτοδίδακτος Δημήτρης, γυμνός από ακαδημαϊκές περγαμηνές (μήπως άλλωστε επειδή δεν σπούδασαν μαθηματικά ο Euler, o Lagrange και τόσοι άλλοι έπαψαν να είναι μαθηματικοί;) μετέχει στις διεργασίες τις σχετικές με τη μαθηματική επιστήμη του μεσοπολέμου.
Η μη προνοητικότητα των Γάλλων στρατιωτικών, αντίθετα με τους Γερμανούς, να προστατέψουν τον ανθό της γαλλικής διανόησης εύστοχα επισημαίνεται από τον συγγραφέα. Ενώ παράλληλα απεικονίζει τη γένεση του Ν. Μπουρμπακί, η οποία έλαβε χώρα όταν νεαροί, προικισμένοι μαθηματικοί ασφυκτιούσαν κάτω από γερασμένους δασκάλους και απηρχαιωμένα εγχειρίδια. Οι φιλοσοφημένες θέσεις του ήρωά του, για τους αντιεξουσιαστές που με την άνοδό τους στην εξουσία μεταμορφώνονται σε παθιασμένοι λάτρεις της, οι δυσκολίες για την έκδοση βίζας για τον Jacques Hadamard και τον Laurent Schwarz εξ αιτίας των πολιτικών τους πεποιθήσεων, στις ΗΠΑ του Μακαρθισμού, όπως επίσης και η πληροφόρηση για την προσωπικότητα και την ηθελημένη απομόνωση του Alexandre Grothendieck, της μαθηματικής μεγαλοφυΐας του εικοστού αιώνα που τον κέρδισε η οικολογία, όλα αυτά αποτελούν σημαντικές ψηφίδες της ιστορίες των μαθηματικών. Η παρουσίασή τους σε μη μαθηματικό κοινό θα φωτίσει μια άλλη, εσώτερη πλευρά της επιστήμης, η οποία παρουσιάζει ομοιομορφισμούς με την ιστορία. Τα ιστορικά γεγονότα, από το μένος των Νεότουρκων για εθνοκάθαρση μέχρι τους μελανοχίτωνες του Μουσολίνι, από τις σφαγές αθώων μέχρι την καταρράκωση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, από τον ισπανικό εμφύλιο μέχρι την γερμανική κατοχή στη Γαλλία, από τους «κολλαμπό» μέχρι τους αγωνιστές. Συναρπαστική από την αρχή μέχρι το αναπάντεχο τέλος, η γραφή με ιστορική συνέπεια αναπαριστά το αιματοβαμμένο χρονικό του εικοστού αιώνα, ενώ παράλληλα, δίπλα από τον ήρωά συνυπάρχουν ο Έσερ, ο Μπέπο Λέβι, η Ντολόρες Ιμπαρούρι, οι Γκρόθεντικ, ο Ν. Μπουρμπακί κι ένα Παρίσι ζηλότυπα κλειστό και ανέγγιχτο από τους τουρίστες.
Και μέσα σε αυτό το σύμπαν, όταν η συμμετρία κυριαρχεί και η αναζήτησή της έχει αιχμαλωτίσει τον Ίωνα μέτοικο, θα την βιώσει ακόμη περισσότερο μ’ ένα υπερβατικό τρόπο, στην απεικόνιση της ορθής συμμετρίας, στην επανένωση του Πλατωνικού ανδρόγυνου στο πρόσωπο της Ραχήλ.
Πώς θα μπορούσε να είναι αλλιώς αφού στο βιβλίο όλα υπηρετούν τη συμμετρία, η οποία επεμβαίνει για να αποκαταστήσει τη διασαλευμένη από τους αμύητους, «Διός αρμονία»;
Δημοσίευση σχολίου